Skip to main content

Σύστημα ΠΟΣΕΙΔΩΝ: Πάνω από δύο δεκαετίες συνεχούς εξέλιξης

Τα θαλάσσια παρατηρητήρια είναι υποδομές οι οποίες έχουν ως στόχο την συστηματική συλλογή δεδομένων σε ολόκληρη την θαλάσσια στήλη, καταγράφοντας τις διεργασίες που παρατηρούνται από την επιφάνεια της θάλασσας και την αλληλεπίδραση της με την ατμόσφαιρα, μέχρι τον βυθό. Τα θαλάσσια παρατηρητήρια λειτουργούν για μεγάλες χρονικές περιόδους και έχουν την δυνατότητα συλλογής και παροχής σημαντικών δεδομένων που είναι απαραίτητα  στην διάθεση υπηρεσιών που σχετίζονται με τις θαλάσσιες καιρικές συνθήκες και την κατάσταση της θάλασσας,  την υποστήριξη διενέργειας ασφαλών και αποτελεσματικών θαλάσσιων επιχειρήσεων καθώς και την αποτελεσματικότερη απόκριση σε ακραία φαινόμενα και καταστάσεις ανάγκης. Επιπλέον, η συστηματική συλλογή πληροφοριών συνεισφέρει στην διεύρυνση της κατανόησης μας για τις διαδικασίες που συντελούνται στους ωκεανούς και τη μεταβλητότητα των φαινομένων που παρατηρούνται στο θαλάσσιο περιβάλλον, ενώ παρέχουν και το επιστημονικό υπόβαθρο για την εφαρμογή περιβαλλοντικών προγνώσεων, την προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές και συμβάλουν στη βιώσιμη διαχείριση των ωκεανών και των παράκτιων περιοχών. Το σύστημα ΠΟΣΕΙΔΩΝ αποτελεί μια τέτοιου τύπου ερευνητική υποδομή για την παρακολούθηση και πρόβλεψη του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία συνεισφέρει στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της επιστήμης, της τεχνολογίας και της κοινωνίας, τόσο σε διεθνές όσο και σε τοπικό επίπεδο.

Οι γενικοί στόχοι του συστήματος ΠΟΣΕΙΔΩΝ είναι: (α) η εγκατάσταση και λειτουργία ενός βιώσιμου δικτύου συστηματικής συλλογής θαλάσσιων παρατηρήσεων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, (β) η παροχή ποιοτικών και αξιολογημένων προγνώσεων για το θαλάσσιο περιβάλλον, (γ) η υποστήριξη της επιστημονικής έρευνας για την μελέτη των διαδικασιών του θαλάσσιου περιβάλλοντος και της μεταβλητότητάς τους καθώς και για τον προσδιορισμό της απόκρισης του θαλάσσιου οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας στην συνδυασμένη δράση των φυσικών παραγόντων και των ανθρωπογενών πιέσεων, και (δ) την παροχή υποδομών για δοκιμή τεχνολογικών εφαρμογών και υπηρεσιών σε φορείς χάραξης πολιτικής καθώς και στην κοινωνία. Το σύστημα αναπτύσσεται σύμφωνα με το πλαίσιο πολιτικής που προτείνουν οι οργανισμοί IOC / GOOS, EuroGOOS, MonGOOS και GEO, ενώ διατηρείται μια ισορροπία μεταξύ του επιχειρησιακού και ερευνητικού χαρακτήρα της υποδομής, με την ενσωμάτωση μεθοδολογιών και εργαλείων που αναπτύσσονται σε σχετικά Ευρωπαϊκά προγράμματα.

Το σύστημα ΠΟΣΕΙΔΩΝ αποτελείται από τις παρακάτω συνιστώσες:

  • Το σύστημα παρατήρησης, το οποίο αποτελείται από ένα δίκτυο σταθερών πλωτήρων (buoys), δύο αυτόνομα υποβρύχια υδρόπτερα (gliders), ένα σύστημα ferrybox, ένα καλωδιωμένο παρατηρητήριο, πλωτήρες Argo, ένα σύστημα υψίσυχνης τηλεμετρίας (HF Radar) και ένα πρόγραμμα παρακολούθησης του οικοσυστήματος βασισμένο σε επαναλαμβανόμενους πλόες.
  • Το σύστημα προγνώσεων, το οποίο αποτελείται από μια σειρά αριθμητικών μοντέλων που παρέχουν σε καθημερινή βάση ατμοσφαιρικές, κυματικές, υδροδυναμικές και οικοσυστημικές προβλέψεις για τις επόμενες πέντε ημέρες.
  • Την μονάδα θαλάσσιας τεχνολογίας, η οποία παρέχει το τεχνικό υπόβαθρο και την υποστήριξη για τη λειτουργία των καταγραφικών συστημάτων, ενώ έχει επίσης την ευθύνη για την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στις πλατφόρμες παρατήρησης.
  • Την μονάδα διαχείρισης και διάχυσης δεδομένων, η οποία συλλέγει και επεξεργάζεται τα δεδομένα από το δίκτυο παρακολούθησης και μεταφέρει τα προϊόντα παρατήρησης και πρόγνωσης στις συνδεδεμένες ευρωπαϊκές υποδομές και στο κοινό.

Το σύστημα παρατήρησης του ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία για περισσότερο από είκοσι χρόνια, έχει εξελιχθεί από το αρχικό δίκτυο πλωτήρων σε ένα ολοκληρωμένο παρατηρητήριο πολλαπλών κόμβων, ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις της θαλάσσιας επιστήμης και τεχνολογίας, το οποίο έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιεί δεδομένα  που προέρχονται από διαφορετικές πλατφόρμες, προσφέροντας την δυνατότητα παρακολούθησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε πολλαπλές κλίμακες, που κυμαίνονται από την συστηματική καταγραφή της κατάστασης των θαλασσών μέχρι την  παρακολούθηση της μεταβλητότητας των διεργασιών του θαλασσίου περιβάλλοντος.

Σημαντικά ορόσημα στην εξέλιξη του συστήματος ΠΟΣΕΙΔΩΝ